Bakanlık datalarından derlenen bilgilere nazaran, besin üretim, satış ve toplu tüketim yerlerine yönelik kontrol ve denetimlere aralıksız devam ediliyor.
Türkiye genelinde risk asıllı yürütülen denetimlerde geçen yıl 1,4 milyon, bu yılın ekim ayı prestijiyle da 1 milyon besin kontrolü yapıldı.
Sağlıksız besin üreten, taklit ve tağşiş yapan besin firmalarının kamuoyuna ifşasına da devam ediliyor. 2012 yılında başlatılan uygulama kapsamında bugüne kadar değişik periyotlarda kamuoyuna 27 açıklama yapıldı. 2012’den 1 Mart 2022’ye kadar taklit ve tağşiş yaptığı belirlenen toplam 1887 firmanın 4 bin 164 parti eseri kamuoyuna açıklandı.
Tüketicilerce ihbar, şikayet, teklif ve öteki talepler kapsamında 2,8 milyon arama yapıldı, 905 bin besin ihbar ve şikayetiyle ilgili süreç gerçekleştirildi. 2020 yılında açılan WhatsApp İhbar Sınırı’na (0501 174 0 174) ise Ekim 2022’ye kadar 60 bin 568 bildirim yapıldı.
YEM VE GÜBRE DENETİMLERİ
Yem üretim, satış yerleri, depo ve hayvancılık işletmelerinde de risk temelli hazırlanan yıllık yem denetim planı kapsamında kontroller yapılıyor.
Risk asıllı hazırlanan yıllık yem denetim planı ve ihbar-şikayet kapsamında 2021’de gerçekleştirilen 33 bin 279 kontrolün sonucuna nazaran 528 yasal süreç yapıldı. Eylül 2022 prestijiyle 22 bin 335 kontrol yapılırken, 351 yasal süreç uygulandı.
Gübrelerin üretim yahut ithalattan son kullanıcıya kadar takibinin sağlanması emeliyle oluşturulan Gübre Takip Sistemi (GTS) ile üretilen yahut ithal edilen tüm gübreler DNA barkod ya da ambalajları karekod ile işaretlenerek piyasaya arz ediliyor.
Gübre bölümünde aktif bir halde nezaret ve kontrol faaliyetleri yürütülüyor. 2002 yılında 1717, 2021’de 42 bin 848, bu yılın ekim ayı prestijiyle da 30 bin 762 kontrol yapıldı.
BİTKİ SIHHATİ KONTROLLERİ
İhracat denetimleri kapsamında öncelikle alıcı ülke kriterleri, bu yoksa ulusal mevzuat dikkate alınarak yapılan denetimler sonucunda geçen yıl 373 bin, bu yılın eylül ayı prestijiyle da 233 bin sertifika düzenlendi.
Ülke mevzuatına nazaran geçen yıl 75 bin 810 ithalat denetimi yapıldı, 1083 sevkiyat uygunsuz bulunarak reddedildi ve yurda girişine müsaade verilmedi.
Ekim 2022 prestijiyle 120 bin 38 uygunluk evrakı düzenlendi, 2 bin 558 sevkiyat uygunsuz bulunarak reddedildi ve yurda girişine müsaade edilmedi.
Hasat Öncesi Pestisit Kontrol Programı kapsamında ise taze meyve ve sebzelerde tavsiye dışı, yasaklı yahut yanlışlı pestisit kullanımının önlenmesi maksadıyla ülke genelinde 47 eserde bağ, bahçe, sera ve tarla üzere üretim alanlarında risk temeline nazaran kontroller gerçekleştiriliyor. Bu yıl 24 bin üretim alanında hasat öncesi pestisit kontrolü yapıldı.
HAYVAN VE HAYVANSAL ESER KONTROLLERİ
Hayvancılıkta, ihracat denetimleri kapsamında öncelikle alıcı ülke kriterleri, bu yoksa ulusal mevzuat dikkate alınarak denetimler yapılarak veteriner sıhhat sertifikası düzenleniyor. Geçen yıl 110 bin 164, Ağustos 2022 prestijiyle 66 bin 220 veteriner sıhhat sertifikası düzenlendi.
İthalat denetimleri kapsamında ise Bakanlıkça belirlenen hayvan sıhhati ve veteriner sıhhat sertifikası koşullarını karşılayan onaylı ülkelerden ve işletmelerden hayvan ve hayvansal eser ithalatına müsaade veriliyor. Hayvan ithalatında damızlık sığır için 21, besilik sığır için 25, kasaplık sığır için 22 ülkenin müsaadesi bulunuyor.
Kontroller, Bakanlığa bağlı 23 veteriner hudut denetim noktası müdürlüğünce (7 kara, 11 liman ve 5 havalimanı) yürütülüyor. Hayvan ve hayvansal eserlere ait geçen yıl 55 bin 6, Ağustos 2022 prestijiyle da 46 bin 856 kontrol yapıldı.
GIDA DENETİM LABORATUVARLARI ÇALIŞMALARI
Gıda ve yem denetim ve kontrollerine ait tahliller, Bakanlıkça yetkilendirilen 41 kamu ve 104 özel besin denetim laboratuvarlarında yapılıyor. Bu laboratuvarlarda geçen yıl 177 bin 49, Ekim 2022 prestijiyle 130 bin 362 numune tahlil edildi.
Afyonkarahisar, Elazığ, Erzurum, Denizli Besin Denetim Laboratuvar müdürlüklerinin yeni hizmet binaları tamamlandı. Laboratuvarların taklit/tağşiş ve köken tahlilleri kabiliyetini en üst düzeye çıkarmak için 2 NMR aygıtı alındı.
Ulusal Kalıntı İzleme Planı kapsamında tavuk, hindi, balık, süt, bal, yumurta üzere hayvansal eserler kalıntı (antibiyotik, ağır metal, aflatoksin) tarafından izleniyor. Geçen yıl alınan 28 bin 271 numunede tespit edilen olumsuzluk oranı yüzde 0,27 olarak belirlendi. Ekim 2022 prestijiyle da 26 bin 136 numune alındı.
Tarladan sofraya besin zincirinin her kademesindeki muhtemel riskleri kıymetlendirmek üzere Makul Besin Bileşenleri ve Yeni Besinler, Bitki Sıhhati, Biyolojik Tehlikeler, Bulaşanlar, Besin Katkı Hususları, Besin Olarak Kullanılabilecek Bitkiler ve Besinle Temas Eden Unsur ve Gereçler ismiyle 7 bilimsel kurul kuruldu.
Komisyonlar tarafından bugüne kadar 143 bilimsel görüş oluşturuldu, 9 kılavuz hazırlandı.